انواع روش شناسی تحقیق در پروپوزال

در این مقاله انواع روش تحقیق در پروپوزال آموزش داده می شود. نوع روش تحقیق در پروپوزال دسته بندی های مختلفی دارد که در این مقاله به بررسی آنها می پردازیم:

فهرست مطالب

• مطالعات کمی در پروپوزال
• دسته‌بندی بر اساس هدف تحقیق
• روش شناسی تحقیق در پروپوزال بر اساس نحوه جمع‌آوری داده‌ها: 1
• مطالعات کیفی (Qualitative)
• جمع بندی 

مطالعات کمی در پروپوزال

فرض کنید می‌خواهید چیزی را اندازه بگیرید و با استفاده از عدد و رقم با هم مقایسه کنید. تحقیق کمی دقیقاً همین است. در این روش، متغیرها را اندازه گیری و مقایسه میکنیم. روش تحقیق کمی زیر مجموعه های مختلفی دارد که در زیر به آن می پردازیم:

دسته‌بندی روش تحقیق در پروپوزال بر اساس زمان:

• نگاه به گذشته (گذشته‌نگر): اگر مطالعه شما از اطلاعات یا داده‌هایی استفاده می‌کند که مربوط به اتفاقاتی است که قبلاً افتاده، این مطالعه گذشته‌نگر است.
• نگاه به آینده (آینده‌نگر): اگر داده‌هایی لازم دارید که مربوط به اتفاقاتی است که بعداً می‌افتد، یا به طور کلی متغیری دارید که مشاهده آن در آینده ممکن است، آن وقت تحقیق شما آینده‌نگر محسوب می‌شود.

دسته‌بندی بر اساس هدف تحقیق

• تحقیق بنیادی: تحقیقات بنیادی نظریه‌ها را بررسی می‌کند و آن‌ها را تأیید، اصلاح یا رد می‌کند. با توضیح دادن روابط بین پدیده‌ها، تحقیق بنیادی دنبال کشف قوانین و اصول علمی است. با این اهداف، این تحقیقات می‌خواهد به مجموعه دانش موجود درباره اصول و قوانین علمی اضافه کند. این نوع تحقیقات نتیجه‌محور است و معمولاً برای حل یک مشکل فوری یا کمک به تصمیم‌گیری خاصی انجام نمی‌شود. مثلاً بررسی رشد استدلال منطقی در کودکان یک نوع تحقیق بنیادی است.
• تحقیق پایه: این یک نوع تحقیق است که هدف تجاری مشخصی ندارد و در آن سعی می‌شود دانش و نظریه‌ها به طور کلی یا خاص توسعه پیدا کنند و به کاربرد عملی یافته‌های تحقیق توجهی نمی‌شود.
• تحقیق کاربردی: در این نوع تحقیقات، هدف کشف دانش جدیدی است که کاربرد مشخصی در واقعیت دارد. هدف تحقیقات کاربردی، توسعه دانش قابل استفاده در یک زمینه خاص است. نتایج این نوع تحقیقات در تعلیم و تربیت، مثلاً در طراحی برنامه‌های درسی یا کمک به تصمیم‌گیری‌های مربوط به نظام آموزشی، به کار می‌رود.

روش شناسی تحقیق در پروپوزال بر اساس نحوه جمع‌آوری داده‌ها:

روش تحقیق در پروپوزال بر اساس روش جمع آوری داده ها به شرح زیر است:

• تحقیق توصیفی: شامل مجموعه‌ای از روش‌ها است که هدفشان فقط توصیف کردن شرایط یا پدیده‌هایی است که دارید بررسی می‌کنید. مطالعه توصیفی برای مشخص کردن ویژگی‌های متغیرها در یک موقعیت هم انجام می‌شود. مثلاً توصیف یک کلاس درس بر اساس پایه تحصیلی، جنسیت، گروه سنی، تعداد ترم‌های باقی‌مانده تا پایان تحصیل، و تعداد درس‌های بازرگانی گذرانده شده، ماهیت توصیفی دارد. تحقیقات توصیفی می‌تواند به یکی از روش‌های زیر انجام شود:
  • تحقیق پیمایشی (Survey): برای بررسی توزیع ویژگی‌های یک جامعه آماری، از روش تحقیق پیمایش استفاده می‌شود .
    • روش مقطعی (Cross-sectional): در این روش داده‌ها درباره یک یا چند ویژگی در یک برش زمانی مشخص (مثلاً یک روز، یک هفته، یک ماه و …) با نمونه‌گیری از جامعه جمع‌آوری می‌شود. این نوع پژوهش جامعه را بر اساس یک یا چند متغیر در همان یک مقطع زمانی توصیف می‌کند.
    • روش طولی (Longitudinal): در بررسی‌های پیمایشی طولی، داده‌ها در طول زمان یا به عبارت دیگر در زمان‌های مختلف جمع‌آوری می‌شوند تا تغییرات بر اساس زمان بررسی شده و رابطه این متغیرها از نظر تغییرات در طول زمان مشخص شود.
    • روش دلفی (Delphi): زمانی که بخواهیم درباره اتفاق نظر یک گروه از متخصصان در مورد یک موضوع خاص بررسی کنیم، از روش دلفی استفاده می‌شود. روش دلفی در آینده‌پژوهی به کار می‌رود. مثلاً در بررسی نظر هیئت علمی دانشکده X و Y درباره مسائل و مشکلات رشته‌های X و Y در دانشگاه‌ها می‌توان از این روش استفاده کرد.
  • تحقیق همبستگی (Correlation): تحقیق همبستگی با این هدف انجام می‌شود که رابطه بین متغیرها را نشان دهد.
  • اقدام پژوهی (Action Scholar): اقدام پژوهی نوعی تحقیق است که توسط خود افرادی که درگیر یک مشکل هستند، و برای حل یا کاهش آن مشکل انجام می‌گیرد. عمل، محور اصلی در این نوع تحقیق است. هدف این دسته از پژوهش‌های آموزشی، توصیف شرایط یا پدیده‌های مربوط به نظام آموزشی است. با استفاده از اقدام پژوهی می‌توان موقعیت‌های مربوط به اقدامات و عملیات آموزشی را مشخص کرد و در بهبود آن‌ها تلاش کرد.
  • بررسی موردی (Case Study): اگر موضوع مطالعه شما نیاز به دقت و عمق بیشتری داشته باشد، حوزه آن محدود خواهد بود. در این صورت تحقیق منحصراً به یک موضوع یا یک گروه کوچک و محدود اختصاص پیدا می‌کند. این نوع مطالعات که با روشی عمیق انجام می‌شود، تک‌نگاری یا مونوگرافی یا بررسی موردی نامیده می‌شود.
  • تحقیق پس‌رویدادی (علی – مقایسه‌ای): در روش تحقیق علی-مقایسه‌ای، محقق با مطالعه نتایج حاصل از آن‌ها، به دنبال کشف و بررسی روابط بین عوامل و شرایط خاص یا نوعی رفتار است که قبلاً وجود داشته یا رخ داده است. بنابراین محقق در پی بررسی امکان وجود روابط علت و معلولی از طریق مشاهده و مطالعه نتایج موجود و زمینه‌های قبلی آن‌هاست، به امید یافتن علت وقوع پدیده یا عمل. به عبارت دیگر، محقق در روش تحقیق علی-مقایسه‌ای دنبال مطالعه و بررسی علل احتمالی متغیر وابسته است، چون هم متغیر وابسته و هم مستقل هر دو در گذشته رخ داده‌اند.
  • تحقیقات تحلیلی (Analytical): در این مطالعات، با پیش‌بینی فرضیات، روابط بین متغیرها آزمون می‌شود و ارتباطی بین آن‌ها برقرار می‌گردد. از نظر روش مطالعه، این مطالعات به صورت زیر هستند:
    • مطالعات مورد-شاهدی (Case-Control): این مطالعات با شروع از یک گروه بیمار (مورد) و یک گروه بدون بیماری (شاهد)، برای بررسی وجود عوامل خطر در گذشته آن‌ها انجام می‌گیرد. انتخاب گروه‌ها، وجود سوگیری (Bias)، و همسان‌سازی آن‌ها باید بسته به هر مطالعه مشخص شود.
    • مطالعات هم‌گروهی (Cohort): در این مطالعات، یک گروه که عامل خطر بیماری یا مواجهه را دارند و یک گروه که عامل خطر یا مواجهه را ندارند، برای تخمین میزان بروز بیماری یا مرگ ناشی از آن در طی یک مدت زمان (به سمت آینده) پیگیری می‌شوند.

تحقیقات مداخله‌ای (Interventional):

این تحقیقات زمانی انجام می‌شود که محقق برای ایجاد یک تغییر (مداخله) در یک یا چند گروه، متغیر مستقل را دستکاری می‌کند و اثر آن را بر روی متغیر وابسته بررسی می‌نماید. این نوع تحقیقات به دو دسته تقسیم می‌شود:

• تحقیقات تجربی (Experimental): هدف این تحقیق بررسی تأثیر محرک‌ها، روش‌ها یا شرایط خاص محیطی بر روی یک گروه آزمودنی است. از ویژگی‌های روش تجربی این است که ضمن دستکاری یا مداخله در متغیرها و کنترل شرایط، نتایج به دست آمده را در مورد گروهی که به صورت تصادفی انتخاب شده‌اند، مشاهده می‌کند. در این تحقیق، پژوهشگران به منظور کشف روابط علت و معلولی، یک یا چند گروه را به عنوان گروه تجربی تحت شرایط خاص (متغیر مستقل) قرار می‌دهند و نتایج (متغیر وابسته) را با گروه یا گروه‌های گواه که تحت چنان شرایطی نبوده‌اند، مقایسه می‌کنند. بررسی اثرات دو روش مختلف تدریس (متغیر مستقل) در پیشرفت تحصیلی (متغیر وابسته) دانشجویان دانشگاه با استفاده از گروه‌های تجربی و گواه، نمونه‌ای از تحقیقات تجربی است.
• تحقیقات نیمه‌تجربی (Semi-experimental): هنگامی که انتخاب افراد برای شرکت در تجربه به صورت تصادفی ممکن نباشد، یا نتوان متغیرهای مستقل را کاملاً دستکاری یا در آن‌ها مداخله کرد، از روش تحقیق نیمه-تجربی یا شبیه تجربی استفاده می‌شود. اغلب تحقیقاتی که در مورد انسان و به شیوه تجربی انجام می‌شود، معمولاً از نوع شبیه تجربی هستند.

مطالعات کیفی (Qualitative):

تحقیق کیفی در واقع یک روش منظم برای بررسی است که هدفش فهم عمیق پدیده‌ها و نحوه تعامل آن‌ها با خودشان و محیط اطرافشان است. در تحقیق کیفی، محقق دنبال پاسخ به سوالاتی مثل “چه چیزی؟”، “چرا؟” و “چگونه؟” است. در این نوع تحقیق، اگرچه ممکن است از آمار و ارقام هم استفاده شود، اما اغلب متغیرهایی که مقایسه می‌شوند با استفاده از کلمات توصیف می‌شوند. به همین دلیل به این تحقیقات کیفی می‌گویند.

متاآنالیز (Meta Analysis):

انجام متاآنالیز یعنی جمع‌بندی، خلاصه کردن، و ارائه یک راهنمای عملی (مثلاً در پزشکی) بر اساس داده‌های کمی (عددی) از مقالات و تحقیقات قبلی که انجام شده‌اند. تحقیقاتی که در چند مرکز مختلف با روشی یکسان و طراحی مشابه و با هدف مشترک انجام شده‌اند، قابلیت انجام متاآنالیز را دارند.

مطالعات مرتبط با سنجش دانش، نگرش و عمل يا رفتار (KAP studies)

 مطالعات مربوط به بررسي معلومات يا دانش Knowledge، نگرش Attitude رفتار يا عملكرد،_Practice/ Performance هستند^. اين مطالعات بيشتر در آموزش پزشكي و بهداشت كاربرد دارند.

 

جمع بندی روش شناسی تحقیق در پروپوزال

انواع روش تحقیق در پروپوزال به طور خلاصه به شرح زیر است: