مروری بر خرده فروشی در بازار برق
هدف از این بخش آشنایی اجمالی با بازار برق و خرده فروشی در آن و همچنین بررسی برنامه های پاسخگویی بار است. ابتدا، نگاهی کلی به بازار برق خواهیم داشت و به مباحثی همچون علل تجدید ساختار در صنعت برق، بازیگران بازار برق، انواع بازارهای برق از نظر سطح رقابت و مدل های بازار برق پرداخته می شود.
در ادامه، به موضوع خرده فروشی در بازار برق پرداخته می شود و مباحثی همچون جایگاه و نقش خرده فروش در صنعت برق و فعالیت هایی که ضروری است انجام شود تا راهبرد شرکت خرده فروش برق تعیین گردد، تشریح می شوند. سپس، مروری خواهیم داشت بر برنامه های پاسخگویی بار؛ هم چنین، انواع برنامه های پاسخگویی بار و مزایای اجرای این برنامه ها، مورد بررسی قرار خواهند گرفت. در بخش انتهایی فصل، برخی تحقیقات صورت گرفته در زمینه خرده فروشی در بازار برق مطرح می شوند.
خرده فروشی در بازار برق
تعریف عمومی یک خرده فروش در نظریه اقتصاد، یک کسب و کار است که محصولات و خدمات را با قیمت های لحظه ای در مقادیر عظیم و به طور مستقیم از منابع اولیه خریداری می کند و آنها را به مصرف کنندگان نهایی به منظور بیشینه سازی سود خود به فروش می رساند. در یک رقابت خرده فروشی کامل، مصرف کنندگان نهایی برای انتخاب عرضه کننده، حق انتخاب دارند به این صورت که این امکان وجود دارد از میان تعدادی خرده فروش در حال رقابت، تامین کننده مورد نظر خود را انتخاب نمایند.
در طی سالیان اخیر، صنعت برق در بسیاری از کشورها، تغییرات قابل ملاحظه ای را با توجه به تجدید ساختار تجربه کرده است. یکی از اهداف اصلی تجدید ساختار در صنعت برق، جایگزین کردن شرکت های برق یکپارچه قبلی با بازارهای رقابتی می باشد. در این محیط جدید، نهادهای مختلفی با وظایف گوناگون ظهور پیدا کرده اند. یکی از این نهادهای شرکت های خرده فروش برق می باشند. خرده فروش برق، به عنوان واسطه بین شرکت های تولید کننده انرژی الکتریکی و مشتریان عمل می کند. این شرکت ها، انرژی الکتریکی را از بازار عمده فروشی خریداری می کنند و به مشتریان می فروشند بنابراین لازم است که قراردادهایی را هم با سمت عرضه و هم با سمت تقاضا تنظیم کنند [۳].
جهت دانلود کامل فایل کلیک کنید
در کشور نروژ، در سال ۱۹۹۳ به مشترکین اجازه داده شد تا به منظور تامین نیازهای برق خود، عرضه کننده ای را انتخاب کنند و به تدریج همه موانعی که برای مشترکین کوچک برای دسترسی به خرده فروش وجود داشت، برداشته شد. سوئد و فنلاند چند سال پس از نروژ رقابت در سطح خرده فروشی را آغاز و به طور کامل اجرا کردند. در انگلستان، در سال ۱۹۹۰ به مشترکین بزرگ اجازه داده شد که برای تامین انرژی الکتریکی مورد نیاز خود، با عرضه کننده ها قرارداد منعقد کنند و در سال ۱۹۹۹ این اجازه به همه مشترکین داده شد (رقابت کامل در سطح خرده فروشی). در آلمان نیز در سال ۱۹۹۹ همه مشترکین اجازه پیدا کردند برای تامین انرژی الکتریکی مورد نیاز خود، عرضه کننده مناسب را انتخاب کنند.
بنابر این رقابت در سطح خرده فروشی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا یا به صورت کامل اجرا شده مانند انگلستان و کشورهای اسکاندیناوی) یا اینکه به صورت جزئی اجرا شده است و در حال حرکت به سمت رقابت در سطح خرده فروشی می باشد (مانند فرانسه). در ایالات متحده آمریکا، تجدید ساختار در سطح عمده فروشی در سطح تولید) اغلب با رقابت در سطح خرده فروشی همراه بوده است. در اکثر ایالت های آمریکا، مبانی قانونی برای فعالیت های خرده فروش ها در سال ۱۹۹۶ به تصویب رسید. برخی از ایالت ها، رقابت در سطح خرده فروشی را به طور کامل اجرا کرده و تا سال ۲۰۰۰ برخی ایالت های دیگر، تنها به مشترکین بزرگ اجازه دادند تا به عرضه کننده ها دسترسی پیدا کنند.
مصرف کنندگانی که تقاضای پیک آنها حداقل چند صد کیلو وات باشد، ممکن است با به کارگیری کارشناسانی برای پیش بینی تقاضای خود و داد و ستد در بازار برق، برای بدست آوردن قیمت های پایین تر، قادر به صرفه جویی مقدار قابل ملاحظه ای از منابع مالی باشند. می توان از چنین مصرف کنندگانی انتظار داشت که به طور مستقیم و فعالانه در بازار برق شرکت کنند. از سوی دیگر، چنین داد و ستد فعالانه ای برای مصرف کنندگان کوچکتر، مقرون به صرفه نیست. این مصرف کنندگان کوچکتر اغلب خرید بر مبنای یک تعرفه را ترجیح می دهند، که این تعرفه، در قیمت ثابتی برای هر کیلو وات ساعت و حداکثر چند بار در سال تنظیم می شود. خرده فروش های برق برای پر کردن شکاف بین بازار عمده فروشی و این مصرف کنندگان کوچکتر به فعالیت می پردازند [۱].
چالش خرده فروش ها این است که باید انرژی را با یک قیمت متغیر در بازار عمده فروشی خریداری کرده و آن را با یک قیمت ثابت در سطح خرده فروشی، به فروش برسانند. به طور نمونه، یک خرده فروش در طول دوره های زمانی با قیمت بالا، زیان می بیند، زیرا قیمتی را که باید برای انرژی بپردازد، بیشتر از قیمتی است که این انرژی را باز فروش می کند. از سوی دیگر، در طول دوره های زمانی با قیمت پایین، این کار برای آنها سودآور است، زیرا قیمت فروش بیشتر از قیمت خرید است.
جهت دانلود کامل فایل کلیک کنید
بنابراین، برای ادامه فعالیت تجاری، باید متوسط وزن دار کمی قیمتی که در آن، یک خرده فروش، انرژی الکتریکی را خریداری می کند، کمتر از نرخی باشد که از مشتریانش مطالبه می کند. دستیابی به این امر همیشه آسان نیست، زیرا خرده فروش نظارت مستقیمی بر میزان انرژی مصرفی مشتریان خود ندارد. مقدار انرژی که هر خرده فروش به مشتریانش می فروشد، از راه مقدار انرژی که به وسیله دستگاه های اندازه گیری، سنجیده می شود، تعیین خواهد شد.
اگر در هر دوره زمانی، مجموع مقدار انرژی اندازه گیری شده مشتریان، از مقداری که خرده فروش برای خرید آن قرارداد بسته فراتر رود، خرده فروش مجبور به خرید مابه التفاوت از بازار لحظه ای و با هر ارزشی است که قیمت لحظه ای برای آن دوره زمانی به آن رسیده است. به طور مشابه، اگر مقداری که قرارداد بسته شده، از مقداری که توسط مشتریانش مصرف می شود، پیشی بگیرد، بدیهی است که خرده فروش این اختلاف را به بازار لحظه ای می فروشد [۱].
بنابراین، برای کاستن از ریسک مرتبط با غیر قابل پیش بینی بودن قیمت های بازار لحظه ای، خرده فروش سعی می کند تا حد امکان، تقاضای مشتریان خود را با دقت پیش بینی کند. سپس هماهنگ با این پیش بینی، انرژی را از بازارهای مختلف خریداری می کند. بنابراین، خرده فروش انگیزه بالایی برای پی بردن به الگوهای مصرف مشتریان خود دارد.
خرده فروش ها اغلب، مشتریان خود را به نصب دستگاه های اندازه گیری (که انرژی مصرف شده در طول هر دوره زمانی را ثبت کنند) تشویق می کنند، تا بتوانند در صورتی که مصرف انرژی مصرف کنندگان در طول ساعات اوج کاهش پیدا کند، تعرفه های جذاب تری پیشنهاد دهند. با در نظر گرفتن تمام عوامل هواشناسی، ستاره شناسی، اقتصادی، فرهنگی و عوامل ویژه ای که در مصرف برق تاثیر دارند و با استفاده از پیشرفته ترین روش های موجود، پیش بینی مقدار تقاضا در هر ساعت، با دقت متوسط حدود ۱ / ۵ الى ۲ درصد امکان پذیر است.
با این وجود، چنین دقتی تنها برای گروه های بزرگ مصرف کنندگان، که تاثیرات جمعی، اهمیت نسبی نوسانهای اتفاقی را کاهش می دهد، امکان پذیر است. بنابراین، یک خرده فروش که دارای انحصار عرضه برق در یک منطقه مشخص نمی باشد، نمی تواند تقاضای مشتریان خود را در مقایسه با دقتی برابر با یک شرکت برق انحصاری، پیش بینی کند. همانطور که می توان انتظار داشت، این مشکل در صورتی که مشتریان برای دستیابی به یک تعرفه بهتر، امکان یا فرصت تغییر خرده فروش خود را داشته باشند، وخیم تر می شود. مشتریان بی ثبات، فرآیند جمع آوری داده های آماری قابل اطمینان برای خرده فروش را (که او برای اصلاح پیش بینی تقاضا به آنها نیاز دارد) دشوارتر می کنند.
یک خرده فروش برق در محیط بازار دارای فعالیت های خاصی است که مهم ترین آنها در ادامه بیان می شوند.
تخمین قیمت برق
از ویژگی های مهم قیمت انرژی در خیلی از بازارها می توان به متوسط و میانگین متغیر، ویژگی های فصلی، متاثر بودن از تقویم روزانه و بی ثباتی بالا اشاره کرد. با توجه به این خصوصیات، پیش بینی قیمت انرژی مشکل می باشد. با این وجود، داشتن اطلاعات مربوط به قیمت انرژی برای خرده فروش، ضروری است.
خرده فروش ضمن اینکه باید عدم قطعیت و بی ثباتی قیمت بازار حوضچه را در نظر بگیرد، باید بتواند با دقت قابل قبولی قیمت برق را پیش بینی کند تا بتواند انرژی مورد نیاز مشتریان خود را از طریق منابع مختلف با کمترین هزینه تامین کند [۲].
تخمین تقاضای مشتریان
در سمت تقاضا، شرکت خرده فروش ملزم به تامین تقاضای مشتریان خود است. تقاضای مشتریان، دائما در حال تغییر است و در نتیجه، پیش بینی آن، دارای عدم قطعیت است. بنابراین خرده فروش باید عدم قطعیت تقاضای مشتریان خود را نیز در نظر بگیرد. اگر در زمان حقیقی، بارهای واقعی و تخمینی خرده فروش متفاوت باشند، این اختلاف، با قیمت بازار لحظه ای تسویه می شود.
به عبارت دیگر، در صورتی که میزان پیش بینی شده تقاضا کمتر از مقدار واقعی بود، خرده فروش باید از بازار لحظه ای میزان کسری انرژی را خریداری کند و همچنین اگر میزان پیش بینی شده تقاضا بیشتر از مقدار واقعی بود، خرده فروش باید میزان مازاد انرژی را به بازار لحظه ای بفروشد [۳].
شناخت مشتریان
در بسیاری از بازارهای برق با سمت تقاضا به صورت غیر الاستیک برخورد می شود. در صورتی که مصرف کننده قادر است در مورد میزان انرژی مصرفی خود و خرید یا عدم خرید برق در قیمت های خاص تصمیم بگیرد. بنابراین، خرده فروش لازم است شناخت درستی از پاسخ مشتریان خود در مقابل تغییر قیمت برق داشته باشد، زیرا ممکن است مشتری برای تامین انرژی خود با خرده فروش دیگری قرارداد منعقد کند، یا اینکه در اثر تغییر قیمت برق، الگوی مصرف و مقدار انرژی مصرفی خود را تغییر دهد [۸].
تعیین قیمت پیشنهادی فروش
خرده فروش باید قیمت فروش برق به مشتریان را تعیین کند. طبیعتا، در صورتی که قیمت پیشنهادی فروش، بالا باشد، مشتریان کمی با شرکت خرده فروش قرارداد منعقد می کنند. از طرف دیگر، در صورتی که قیمت پیشنهادی فروش، پایین باشد، ممکن است خرده فروش دچار ضرر شود. بنابر این تعیین قیمت پیشنهادی فروش، یکی از مهم ترین تصمیمات شرکت خرده فروش است [۱۰ و ۱۱].
مدیریت ریسک
یک خرده فروش با توجه به نقش واسطی که در بازار برق دارد. برای مشارکت پایدار در بازار و کسب سود بیشتر، لازم است ریسک های مختلفی که با آن مواجه است را شناسایی کند و اثرات آنها را بر سود و زیان خود در نظر بگیرد از جمله ریسک هایی که یک خرده فروش با آن مواجه است، ریسک مرتبط با عدم قطعیت در قیمت بازار حوضچه و ریسک های مالی خرید با قیمت های زمان حقیقی می باشد. خرده فروش می تواند ترکیبی از روش ها را برای مدیریت ریسک های مالی اجرا کند. همانطور که بیان شد، انعقاد قراردادهای پیش خرید یا قراردادهای دوجانبه با شرکت های تولیدی یکی از مهم ترین ابزارهایی است که در اختیار خرده فروش می باشد.
.
راهکار معقول و موثر دیگر برای خرده فروش، بکارگیری برنامه های پاسخگویی بار می باشد. برنامه های پاسخگویی بار، نرخ های برق متغیر با زمان برای مصرف کنندگان نهایی فراهم می کنند یا در طول دوره هایی که قیمت برق بالا می باشد مشوق هایی را به مشتریان پیشنهاد می کنند و در نتیجه، این انگیزه را در مصرف کنندگان ایجاد می کنند که الگوی مصرف خود را در پاسخ به تغییرات قیمت برق اصلاح کنند. در صورتی که برنامه های پاسخگویی بار به خوبی طراحی شوند، می توانند تقاضای مشتریان را در مواقعی که قیمت ها بالا می باشند، کاهش دهند. از این رو، خرده فروش با اجرای این برنامه ها می تواند ریسک خرید برق با قیمت های بالا را کاهش دهد [۱۲ و ۱۳]. در ادامه به طور اجمالی به بررسی برنامه های پاسخگویی بار پرداخته می شود.
جهت دانلود کامل فایل کلیک کنید
فهرست مطالب خرده فروشی در بازار برق
۱-۱- مقدمه ۴
۱-۲- بازار برق ۴
۱-۲-۱- تجدید ساختار در صنعت برق ۴
۱-۲-۲- بازیگران بازار برق ۵
۱-۲-۳- مدل های رقابت ۹
۱-۲-۴- مدلهای بازار برق ۱۱
۱-۳- خرده فروشی در بازار برق ۱۲
۱-۳-۱- تاریخچه اجمالی خرده فروشی ۱۳
۱-۳-۲- جایگاه خرده فروش در بازار برق و چالش های پیش رو ۱۴
۱-۳-۳- منابع تامین تقاضای مشتریان ۱۶
۱-۳-۴- فعالیت های اصلی خرده فروش ۱۷
۱-۴- پاسخگویی بار و انواع مدل های آن ۲۰
۱-۴-۱- مدیریت سمت مصرف ۲۰
۱-۴-۲- پاسخگویی بار ۲۰
۱-۴-۳- انواع پاسخگویی بار ۲۱
۱-۴-۴- برنامه های پاسخگویی بار مبتنی بر قیمت ۲۲
۱-۴-۵- برنامه های پاسخگویی بار تشویق محور ۲۵
۱-۴-۶- مزایای پاسخگویی بار ۲۹
۱-۵- مروری بر تحقیقات انجام شده ۳۱