نمونه جدول متغیرها در پروپوزال

در یک نمونه پروپوزال تحقیقاتی، متغیرها به شیوه‌های گوناگونی معرفی می‌شوند که رایج‌ترین آن‌ها ارائه جزئیات در قالب یک جدول است. در این جدول، معمولاً نام متغیر، نوع آن، مقیاس اندازه‌گیری، تعریف عملیاتی، و شیوه سنجش مشخص می‌گردد.

فهرست مطالب

• نمونه جدول متغیرها در پروپوزال پزشکی 
• نمونه جدول متغیرها در پروپوزال مدیریت 
• نمونه جدول متغیرها در پروپوزال روانشناسی 
• انواع متغیرها در جدول پروپوزال 
• تعریف علمی و عملیاتی متغیرها در پروپوزال 
• اندازه گیری متغیرها

نمونه جدول متغیرها در پروپوزال پزشکی

در شکل زیر، یک  نمونه جدول متغیرها در پروپوزال پزشکی آمده است.

عنوان تحقیق: مقایسه اثر روپیواکائین با لیدوکائین بر میزان خونریزی حین عمل و میزان درد پس از عمل جراحی دندان عقل مندبیل در بیماران مراجعه کننده به کلینیک دندانپزشکی

جدول متغیرها برای پروپوزال پرستاری:

جدول زیر برای تحقیق با عنوان ” بررسی میزان بروز عوارض مادری و نوزادی ناشی از دیابت بارداری در زنان پس از زایمان : تکمیل شده است.

نمونه جدول متغیرها در پروپوزال مدیریت

جدول زیر انواع متغیرها برای یک نمونه پروپوزال مدیریت آماده است. عنوان تحقیق، ” تاثیر دیجیتالی شدن مدیریت منابع انسانی بر عملکرد کارکنان سازمان ” است.

نمونه جدول متغیرها در پروپوزال روانشناسی

جدول زیر یک نمونه جدول متغیرها است که مربوط به پروپوزال روانشناسی است. عنوان تحقیق ” بررسی اثربخشی برنامه توانبخشی مبتنی بر کارکردهای اجرایی بر انعطاف‌پذیری شناختی و تعامل اجتماعی دانش‌آموزان مبتلا به طیف اوتیسم ” و متغیرهای آن به شرح زیر است:

انواع متغیرها در جدول پروپوزال

متغیرها بر اساس نقشی که در مطالعه ایفا می‌کنند، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:

• متغیر وابسته: متغیری است که تحت تأثیر متغیر مستقل قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، متغیر وابسته همان پیامد یا معلول است.
• متغیر مستقل: متغیری است که پژوهشگر تأثیر آن را بر سایر متغیرها مورد بررسی قرار می‌دهد؛ عاملی که به عنوان علت احتمالی در پژوهش مطرح است.

مثال: فرض کنید می‌خواهیم بررسی کنیم آیا مصرف سیگار باعث بروز سرطان ریه می‌شود یا خیر. در این مثال، “مصرف سیگار” متغیر مستقل و “سرطان ریه” متغیر وابسته محسوب می‌شود.

مصرف سیگار ———> سرطان ریه

حال اگر بخواهیم بدانیم آیا استرس منجر به مصرف سیگار می‌شود، در این حالت “میزان استرس” متغیر مستقل و “مصرف سیگار” متغیر وابسته خواهد بود.

استرس ———> مصرف سیگار

• متغیرهای مداخله‌گر: متغیر مداخله‌گر عاملی است که بر متغیر وابسته اثر می‌گذارد، اما نمی‌توان آن را به طور مستقیم دستکاری، مشاهده یا اندازه‌گیری کرد. تأثیر این عامل از طریق تأثیر متغیرهای مستقل و سایر عوامل بر متغیر وابسته استنباط می‌گردد.

 

به طور کلی، متغیرها از نظر ماهیت مقادیر یا حالت‌هایی که می‌توانند بپذیرند، به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• متغیر کیفی: به این متغیرها، متغیرهای مقوله‌ای نیز گفته می‌شود و شامل حالت‌های گوناگون یک ویژگی هستند که معمولاً با کلمات بیان می‌شوند، مانند جنسیت، مذهب، شغل و…
• متغیر کمی: متغیرهایی هستند که برای اندازه‌گیری آن‌ها می‌توان با استفاده از قاعده‌ای مشخص، اعداد را به وضعیت مورد بررسی اختصاص داد، مانند سن، وزن و… این متغیرها خود به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• • متغیر کمی پیوسته: متغیری است که بین هر دو مقدار متوالی آن، بی‌نهایت مقدار دیگر می‌تواند وجود داشته باشد، مانند بهره هوشی، قد و وزن.
  • متغیر کمی گسسته: متغیری است که بین هر دو مقدار متوالی آن نمی‌توان مقادیر دیگری را یافت؛ مقادیر آن محدود و قابل شمارش هستند، مانند تعداد فرزندان.

تعریف علمی و عملیاتی متغیرها در پروپوزال

تعریف علمی: در تعریف علمی متغیرها، لازم است از یک منبع معتبر استفاده شود و تعریف به صورت دقیق، واضح و با کلمات ساده بیان گردد.

تعریف عملیاتی: متغیرهای طرح پژوهش باید تعریف دقیق و مشخصی داشته باشند تا نحوه اندازه‌گیری یا مشاهده آن‌ها روشن باشد.

اندازه گیری متغیرها

نحوه اندازه‌گیری: در این بخش، ابزار یا روشی که متغیر مورد نظر با آن اندازه‌گیری می‌شود، ذکر می‌گردد. به عنوان مثال، برای اندازه‌گیری قد از متر یا سانتی‌متر استفاده می‌شود، و برای اندازه‌گیری هوش ممکن است از پرسشنامه‌ای استاندارد استفاده شود که شامل شاخص‌ها و سوالات مربوط به سنجش هوش است.

مقیاس‌های اندازه‌گیری: متغیرها از لحاظ نوع عملیات ریاضی که می‌توان بر روی مقادیر آن‌ها انجام داد، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:

• متغیرهای اسمی: متغیرهایی هستند که حالت‌های مختلف آن‌ها هیچ برتری یا ترتیبی نسبت به یکدیگر ندارند، مانند جنسیت (مرد، زن)، گروه خونی (A, B, AB, O) یا رنگ چشم (آبی، میشی، قهوه‌ای و…). حالت‌های مختلف این متغیرها صرفاً برچسب یا نام هستند.
• متغیرهای رتبه‌ای: این متغیرها دارای حالت‌هایی هستند که می‌توان آن‌ها را بر اساس میزان یا شدت مرتب کرد، اما فاصله بین حالت‌ها مشخص یا برابر نیست. مانند:
  • شدت درد: بدون درد، خفیف، متوسط، شدید (فاصله بین خفیف و متوسط لزوماً با فاصله بین متوسط و شدید برابر نیست).
  • فراوانی وقوع: هرگز، ندرتاً، گاهی، اغلب (فاصله بین ندرتاً تا گاهی با فاصله بین گاهی تا اغلب مشخص و یکسان نیست).
• متغیرهای فاصله‌ای و نسبتی: این‌ها متغیرهایی هستند که حالت‌های مختلف آن‌ها هم قابل رتبه‌بندی هستند و هم فاصله بین حالت‌ها مفهوم مشخص و برابری دارد. تفاوت این دو در نقطه صفر است: در مقیاس فاصله‌ای، صفر نشان‌دهنده عدم وجود کامل آن ویژگی نیست (مانند دمای صفر درجه سانتی‌گراد که به معنی نبود گرما نیست)، در حالی که در مقیاس نسبتی، صفر نشان‌دهنده فقدان کامل ویژگی مورد اندازه‌گیری است (مانند قد، وزن، درآمد که صفر به معنی نبود آن‌هاست). به همین دلیل، در مقیاس نسبتی می‌توان نسبت‌ها را به درستی تفسیر کرد (مثلاً فردی با قد ۱۸۰ سانتی‌متر دو برابر فردی با قد ۹۰ سانتی‌متر است).